ارزیابی تحمل به شوری لاین های آلوپلاسم گندم نان

مکانیسم های تحمل به تنش شوری به عنوان صفت کمی مشتمل بر واکنش های اسمزی و یونی و عواقب ثانویه ناشی از آن نظیر تنش اکسیداتیو می باشد. سیتوپلاسم به لحاظ داشتن اندامک های مهم کلروپلاست و میتوکندری که در فرآیند های فیزیولوژیک نظیر فتوسنتز و تنفس ایفای نقش دارد، حائز اهمیت است. این تحقیق با هدف بررسی تحمل به شوری لاین های آلوپلاسم گندم اجرا گردید. بدین منظور 25 لاین آلوپلاسم گندم با هسته رقم هگزاپلوئید t. aestivum var albidum novosibirskaya 67)) و سیتوپلاسم های متفاوت از دو جنس triticum و aegilops و یک لاین از secale cereale به همراه لاین یوپلاسم (67n) به عنوان رقم شاهد به صورت اسپیلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد مورد ارزیابی قرار گرفتند. لاین ها در محیط ماسه و پرلیت کشت شدند و پس از دوهفته از زمان کشت به تدریج تحت سطوح مختلف شوری صفر، 100 و 200 میلی مولار nacl قرار گرفتند. یک ماه پس از اعمال تنش خصوصیات محتوای آب نسبی اندام هوایی، غلظت کلروفیل و کارتنوئید، غلظت یون های سدیم و پتاسیم و نسبت سدیم به پتاسیم در اندام هوایی و ریشه، وزن ماده خشک بوته، شاخص پایداری سلول و میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان انداز گیری شد. نتایج نشان داد که تیمار شوری موجب کاهش معنی داری در صفات محتوای آب نسبی اندام هوایی، وزن ماده خشک و میزان پتاسیم ریشه شد و باعث افزایش معنی دار غلظت سدیم و نسبت سدیم به پتاسیم در اندام هوایی و ریشه و نیز میزان فعالیت آنزیم های سوپراکسیددیسموتاز (sod) و آسکوربات پراکسیداز (apx) شد. تأثیر تنش شوری بر روی غلظت کلروفیل و کارتنوئید، میزان پتاسیم اندام هوایی و فعالیت آنزیم کاتالاز معنی دار نبود. اثر متقابل شوری و ژنوتیپ برای همه صفات به جز برای رنگیزه های فتوسنتزی در سطح یک درصد معنی دار شد. بین لاین ها نیز در سطوح متفاوت شوری برای صفات اندازه گیری شده تفاوت معنی داری مشاهده شد که در مجموع این تفاوت ها را می توان به تأثیر سیتوپلاسم در تحمل به شوری نسبت داد. در بین لاین های مطالعه شده لاین a12 با سیتوپلاسم t. dicoccoides با داشتن محتوای آب نسبی، وزن خشک و شاخص پایداری سلول بالا و همچنین حداقل نسبت سدیم به پتاسیم اندام هوایی به عنوان برترین لاین از لحاظ تحمل به شوری شناخته شد. لاین b20 با سیتوپلاسم var albidum 3700 t. aestivum از نظر وزن ماده خشک، شاخص پایداری سلول و میزان فعالیت آنزیم sod بسیار برتر از لاین یوپلاسم (67n) عمل کرد. لاین b7 با سیتوپلاسم t. petropavlovskyi با حداکثر فعالیت آنزیمی sod و apx و محتوای نسبی آب بالا، و لاین a4 با سیتوپلاسم t. spelta با میزان ماده خشک و شاخص پایداری سلول و میزان فعالیت آنزیم sod بالا در شرایط تنش در رتبه های بعدی قرار گرفتند. لاین های a1، 17، 18 و 14 ضعیف تر از لاین یوپلاسم ظاهر شدند. مقایسه بین لاین یوپلاسم (67n) و لاین های آلوپلاسم تأثیر سیتوپلاسم را در کنترل صفات پتاسیم و سدیم ریشه، وزن خشک اندام هوایی، شاخص پایداری سلول، فعالیت آنزیم apx و cat بیان کرد. همچنین مقایسه بین لاین های آلوپلاسم دارای سیتوپلاسم نوع b (triticum) در برابر دیگر لاین هاsecale cereal) و(aegilops نشان داد که نوع سیتوپلاسم در تحمل به شوری از اهمیت خاصی برخوردار است به طوری که با افزایش سطوح شوری لاین های با سیتوپلاسم secale cereal و aegilops نسبت به لاین های با سیتوپلاسم triticum حساسیت بیشتری داشتند. واژه های کلیدی: شوری، لاین های آلوپلاسم، صفات فیزیولوژیک و آنزیم های آنتی اکسیدان